He tapu taku ranga, he tapu taku poi!
NāāMason Lawlor | Ngāti Pāhauwera, Ngāti Maru
Kāore te aroha te ripiripi nei
Mō taku hei piripiri
Mō taku hei mokimoki
Mō taku hei tāwhiri
Mō taku kati taramea
Auē taukuri e!
Kore kore rawa he mamae i tua atu i te ngarohanga atu o tētahi tongarerewa e titi kaha ki tō manawa. Waihoki, he pērā rawa te ngākaunui o te hapori ki tēnā tongarerewa ōu.
Nō te 9 o Hune tērā tau i riro atu ai te whare o Tapu-te-ranga, me te aha, ka kaha rangona tēnā momo mamae.
Kō atu i te toru ngahuru o ngā tau kua huakina te kuaha o Tapu-te-ranga hei whakamaurutanga mō hākerekere, mō mākiu. He mea whakatū Nā te mau tangata rā a Bruce Stewart, nāna i whāngai i te kākano o pitomata, kiahi i roa kau iho, ka tipu mai ngā poupou o aroha, o manaaki, otirā ngā pou o Tapu-te-ranga. He kitenga nōna i te korenga o ngā whare pērā hei whakatuarā, hei whakamahiri i ngā Māori i haramai i te tī i te tā ki te pīki auahi o Pōneke i runga i ngā oati ngutu kau o te mahi. Ahakoa ko wai, ahakoa nō hea, kāore āna paearu. Mema kēnge mai, tamariki mai, katoa ka rāhiritia i raro i te tuanui o te whare, noho hāneanea ai. E eke ai te kōrero “nui pūwhāwhā, iti kahikātoa” otirā, kia kaua e whakawāngia te mata o te pukapuka.
Me i kore ake ngā tuarā kekē o te tūao, o ngāi pahuhu ringaringa hei whakaoti i tā Matua Stewart i nanaiore ai. Inā hoki ka kore e pērā rawa te tini o ngā hua nui ka puta mai i reira.
Ka haramai te whakaaro mō tēnei waiata nōku e moe tūpoupou ana i taua pō nā i werahia a Tapu-te-ranga. I whakaaro rā ahau me pēhea au e whakakupu i ngā whakaaro ka pā ki te ate. Inā hoki, koira rā ngā tū momo whakaaro hoki i pāngia ki kahika mā. Ka mutu, ko te waiata tētahi ara i whāia hei whakapuaki i aua mea. Kihai i roa ka puta mai te hua.
I whakaarohia ki te tito tētahi waiata hei poi, inā hoki, ko te pātukituki me te wiriwiri o te poi, he ōrite ki te pātukituki o te manawa, arā ko te oranga e whitiwhiti mai ana. Nā konā timata ai taku patopato i te waiata nei, anā, ka whānau mai ki te ao.
He apakura, he tangi, he haka tēnei waiata, katoa ērā i hāngaia e au hei whakaatu i ngā momo āhuatanga ka pā mai ki te whatumanawa.
Nāku ngā kupu, nā aku hoa a Rangipurei Manley rāua ko Anarina Marsters-Herewini te rangi me ngā nekehanga a te poi. Nā mātou o Ngāi Tauira te poi nei i kawe ki Te Huinga Tauira i tērā tau hei waiata mō te whakataetae kapa haka i reira.
Makere mai te kapa i te papatūwaewae, ka harikoa katoa taku ngākau i tā te kapa tutuki pai i taku waiata e eke ai ki tōna karamatamata. Ki a au, kāore e kore i eke, kei hea mai he āhuatanga whakahīhī mōku i tua atu i tēnā.
Hei whakatepe ake, ahakoa i riro atu rā te whare, i hinga atu rā ngā pātū o te whare, ka tū tonu te whakaruruhau nā kua roa e haumaru ana i te tuatinitini kia taea e rātou te whai ara i tēnei ao hurihuri. Kei reira tonu te ora e whitiwhiti mai ana.
Tērā te marama
Ka hū ake ko te maikuku o Mahuika
Nāna koe i kukume ki te mate,
Tangi tīwarawara ana taku poi mōhou e
He tapu taku ranga, he tapu taku poi
Whitiwhiti ora! Hī! Hī! Hā!
E rere taku poi ki runga rawa atu
Piri rawa ki te poho o Te Rangitopeora
Ka kai aku mata, ko te mātao i te ngutu
Ko Pātawa o Kupe mai i tawhiti!
Whitiwhiti ora! Hī! hī! hā!
Ka tuku te karere ki te motutere
Ki reira koe e whāngaihia
Ka rere taku manu ki ngā wai o Raukawa,
E karekare mai nā!
Ka hoki ki Ngāi Tara
Whakahaupapatia ngā mate!
Whakahaupapatia te oranga!
Auē, he tapu taku ranga e
Kātahi au ka kite i te hē!
Kātahi au ka taka i te mate! Mōhou e
Tapu te Ranga, taku tongarerewa e...i
Tērā te marama - kīhai i ārikarika ngā waiata koroua e timata pēnei ana, he hiahia nōku kia hāngai ōku whakaaro, ki ō ngā kaumātua, i pēnei te timatanga o taku waiata.
Maikuku o Mahuika - te ahi.
Whitiwhiti ora - ko te kanaku whitawhita, te wiriwiri o te poi, te patukituki o te manawa, he tohu o te ora, te ora e whitiwhiti ana.
Te Rangitopeora - he ariki tapairu e rongonui ana mō āna titonga waiata. Nō Ngāti Toa ia. Ko ia te irāmutu a Te Rauparaha.
Patawa - ko te pā tēnei i runga i te moutere o Tapu-te-ranga. E kī ana te kōrero, i tae a Kupe i reira i te wā i whāia e ia te wheke a Muturangi. I rangahaua te motutere rā e Bruce Stewart, nā konā whakaaro ai ia kia tapaina tana marae ki taua ingoa.